Dezenfektanlar, mikroorganizmaları kontrol etmek ve önlemek ya da yok etmek amacıyla kullanılan kimyasal maddelerdir. Bu ürünler ayrıca dezenfeksiyon amacıyla kullanılan, mikroorganizmaları hücre zarı işlevini bozmak, hücre proteinlerini denatüre etmek, enzimlerin aktivitesini bozarak nükleik asitleri etkilemek gibi yöntemlerle mikrobisit ya da mikrobiyostatik etki özelliğine sahip olan maddelerdir. Bu yüzden dezenfektanın bakterilere etkisi, göz ardı edilemeyecek kadar önemli bir yere sahiptir.
Sağlık tesisleri, hastaneler, gıda ürünleri, üretim tesisleri, sıhhi ve benzeri hizmet veren sektörlerden ev ortamına kadar birçok yerde mikroorganizmaların sebep olduğu hastalıkları ortadan kaldırmak amacıyla bazı kimyasal dezenfektanlar kullanılır. Bu dezenfektanlar, doğru şartlar altında kullanılmadığı takdirde çalışanlar için çok büyük bir tehlike arz edebilir. Öyle ki bazı dezenfektanlar yanıcı ve patlayıcı özelliğe sahip olabilir. Uyumsuz olan kimyasal maddelerle şiddetli bir şekilde reaksiyona girebilir ve toksik gazlar üretilebilir. Tüm kimyasal dezenfektanlar, doğası gereği canlı organizmalar için potansiyel olarak bir toksik ve zararlı unsurdur. Diğer tüm toksik maddeler gibi, kimyasal dezenfektanlar vücuda alındıktan sonra insanlar için çok büyük zarar teşkil edebilir.
Bununla birlikte kimyasal dezenfektanlar, güvenlik önlemleri ile uygun şartlar altında kullanıldığında güvenli ve etkili araçlar olarak ortaya çıkar. Yanlış kullanıldığı takdirde, kullanan kişiler için çok büyük bir zarar haline gelebilir. Dezenfeksiyon, hastalıklara neden olabilen bazı mikroorganizmaları kontrol altına almak ya da yok etmek amacıyla kimyasal ya da fiziksel araçların kullanıldığı bir süreci kapsar.
Dezenfekte edici ajanlar; virüs, bakteri ya da mantar gibi insan sağlığı için zararlı olabilen mikroorganizmaları kontrol etmek ya da yok etmek için kullanılır. Birçok farklı dezenfektan türü; eylemlerinde çok spesifik olmamakla beraber, bir dizi mikroorganizmaya karşı hareket etmektedir. Kimyasal dezenfektanlar, içeriğinde yer alan kimyasal özelliklere göre gruplandırılabilir. Hücre duvarını parçalamak, lipitleri ya da proteinleri denatüre etmek, oksidasyon, alkilasyon gibi mikroorganizmaları yok etmek için kullanılan dezenfektanın konsantrasyonu, sıcaklık, temas süresi, pH, organik maddelerin ve metal iyonlarının varlığı gibi birbirinden farklı etki modlarına göre çalışır.
Kullanılacak olan dezenfektanın türü ise bazı özel durumlara göre değişiklik gösterir. Bazı dezenfektanlar, etkili dezenfeksiyon için mikroorganizmaları yok etmek konusunda çok geniş bir spektrumu sebebiyle kabul görür. Diğerleri ise daha az sayıda hastalığa neden olabilen organizmaları yok edebilir. Ancak kimyasal dezenfektanlar, insan sağlığı için daha az ya da toksik olmadığı ve gereken dezenfeksiyon seviyesi düşük olduğu için tercih sebebidir. Sürfaktan etkisi olan ve ‘’tek aşamalı’’ işlemlerde temizlemek ve dezenfekte etmek için kullanılan bazı dezenfektanlar vardır.
Ortam ve maddeler üzerindeki hastalığa neden olabilecek mikroorganizmaların yok edilmesi ya da hastalığa yol açmayacak şekilde en düşük seviyeye indirilmesi için temizlik aşamasından sonra yapılan tüm işlemler dezenfeksiyon kapsamına dâhildir. Dezenfeksiyon işlemlerinde fiziksel ya da kimyasal maddeler uygun yöntemler kullanılarak cansız maddeler üzerinde yer alan patojen mikroorganizmalar yok edilmesi amaçlanır.
Dezenfeksiyon, günümüze salgın hastalıklarla beraber çok fazla gündeme gelen terimlerden biri haline gelmiştir. Birçok insan bu dönemde dezenfektan, dezenfeksiyon işlemi hakkında bilgi sahibi olmak için araştırmalar yapar. Ancak dezenfeksiyon, özellikle hastane gibi sağlık kuruluşlarında çok sıkı bir şekilde uygulanır. Bir cismin ya da herhangi bir maddenin enfeksiyon kaynağı olmasının önüne geçecek düzeyde mikroorganizmalardan arındırılması işlemine dezenfeksiyon ismi verilir.
Dezenfeksiyon: Temizlik, kir ve organik maddelerin deterjan ve su gibi maddeler kullanılarak uzaklaştırılması işlemidir. Temizlik sırasında kullanılan sabun ve deterjanların antibakteriyel özelliği yoktur. Bu noktada esas olan ve gerçek etkiye sahip olan sadece mekanik temizliktir. Hastane ortamında ise özellikle bazı durumlarda dezenfeksiyon gerekir. Hastane ortamında enfeksiyonlardan korunmada çok önemli etkisi olan bu kavram, cansız nesneler üzerinde yer alan potansiyel olarak patojen mikroorganizmaların kimyasal maddeler ya da ısıya dayalı fiziksel uygulamalar sayesinde ortadan kaldırılmasıdır. Dezenfeksiyon sporisid aktivitesinin olmaması ile sterilizasyondan uzaklaşır. Bu durumda dezenfeksiyon uygulandığında, ortamda bulunan tüm mikroorganizmaların ölmesine gerek yoktur. Ancak miktarlarının kabul edilebilir bir seviyeye düşürülmesi yeterli kabul edilir.
Dezenfeksiyon işlemi, kimyasal ve fiziksel yöntemler uygulanarak yapılır. Bu işlemde daha çok kimyasal maddelerin kullanımına yer verilir. Bu maddelerin hepsi dezenfektan kapsamına girer. Dezenfeksiyon canlı olmayan objelerdeki hastalık sebebi olan mikroorganizmaları yok etme seviyelerine göre 3 ayrı kategori altında değerlendirilir. Bunlar şu şekilde sıralanır:
Sterilizasyon işlemleri sonucunda kesin ve mutlaka mikropsuzluk sağlanması mümkün olan bir işlemdir. Tek bir canlı mikroorganizma kalma ihtimali düşüktür. Dezenfeksiyon ise bir cismin ya da bir maddeden patojen mikroorganizmaların arındırılması işlemidir. Sterilizasyon, kesin ve mutlaka anlamlı bir işlem olmasına karşın, dezenfeksiyon işlemi ise çok daha geniş bir spektruma sahiptir. Bakteri sporları ve mikro bakterileri etkileme seviyelerine göre yüksek, orta ve düşük düzeylere yapılabilir.
Özellikle toplumsal alanlarda, hastalık ve bakteri yayılma ihmalini en aza indirmek için ortamın günlük olarak havalandırılması ve kullanılan eşyaların sık sık temizlenmesi gerekir. Sık dokunulan yüzeylerin temizliğine dikkat etmek çok önemlidir. Bu amaçla kullanılan deterjan sonrası dezenfektan kullanımı, bakterilerin büyük ölçüde azalmasını sağlar. Aksi takdirde salgın hastalıkların ve istenmeyen sorunların ortaya çıkması kaçınılmazdır.
İnsanların kalabalık şekilde yaşadığı ortamlarda dezenfeksiyon, özellikle yeniden kullanılacak ürünlerin güvenilir bir şekilde işlevini yerine getirebilmesi için gereklidir. Bu noktada özellikle tıbbi cihazlar, enfeksiyon gelişimine açık olması durumunda dezenfeksiyon ve sterilizasyon uygulamaları yapılması ve sonra kullanılması çok önemlidir. Aksi takdirde hastalık yayılımının önüne geçmek mümkün olmayacaktır.
Başta hastaneler olmak üzere, insanların aktif ve kalabalık şekilde yaşadığı alanlarda özellikle uygun temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin yapılması gerekir. Uygun temizlik materyalleri kullanılarak yapılan, özellikle sık dokunulan alanlara özen gösterilmelidir.
Dezenfektanların bakteriler üzerindeki etkisi çok büyük olduğundan, sık dokunulan yerlerin önceden tespit edilerek bu ürünlerle temizlenmesi gerekir.
Kullanılan malzemelerin insan sağlığına uygun olup olmadığını önceden tespit etmek için içerik analizinin yapılması gerekir. Bu konuda nitelikli hizmet anlayışı ile ön plana çıkan Saniter, söz konusu kullanılan dezenfektanlarının analiz edilmesi olduğunda beklentilerini karşılar. En kısa süre içerisinde rapor sonucunu tarafınıza ulaştıran firmamız için öncelikli olan doğru sonuçlar ortaya koymaktır. Sizde Saniter farkını deneyimlemek ve aktif şekilde kullandığınız ürünlerin kalitesini öğrenmek için web sitemizde yer alan iletişim numaralarını kullanarak hemen bize ulaşabilirsiniz.
© 1994 | Saniter Gıda – Çevre Bilimi Gözetim Ve Mühendislik Hiz. Tur. Tic. A.Ş.
