Yem Hijyeni

Güvenilir hayvansal gıdaların elde edilmesinde en önemli noktalardan biri yemlerin hijyen kurallarına uygun olarak üretilmesidir. Çiſtlikten sofraya gıda güvenliğinin sağlanabilmesi için, yemin, ilk üretimden son ürüne kadar olan tüm aşamalarında, iyi üretim uygulamaları ve hijyen kurallarına uyularak üretilmesi, depolanması, taşınması ve kullanılması gerekmektedir.

Yem Hijyeni Yönetmeliğindeki yeni düzenlemelere göre, ilk üretim hariç; yem işletmecisi, HACCP ilkelerine uygun olarak yem güvenilirliği sistemini uygulamakla zorunludur. Bu sistem kapsamında;

-İnsan ve hayvan sağlığına yönelik oluşabilecek potansiyel tehlikelerin belirlenmesi ve kontrol edilmesi için tüm üretim sürecinde tehlike analizi ve KKN sistemi uygulanmalıdır.

-İşletmeye alınacak olan yemlerin olası bulaşmalardan korunması için gerekli kontroller yapılmalıdır.

-Yılda en az bir defa olmak şartı ile veya tesis içinde yapılan herhangi bir değişiklik/tadilattan sonra üretim hattında uygun metotlar kullanılarak bulaşıklık ölçülmelidir.

-Yem ve Hijyen Yönetmeliği’ne göre, tehlike analizi ve KKN’nin bir parçası olarak tanımlanmış olan mikrobiyolojik kriteler baz alınarak, olası bir mikrobiyolojik bulaşma olup olmadığı kontrol edilmelidir.

-Üreticiler geviş getiren hayvanlara uygulanan yem yasaklarına veya bu hayvanların tüketmesinin yasaklı olduğu ürünlerin kullanılıp kullanılmadığından emin olmalıdır.

-Yemler için kullanılan katkılar ve miksler yasal kriterler ve talimatlara uygun olarak eşit bir şekilde karıştırılmalıdır.

Fabrika Dizaynı, Bakım, Personel Hijyeni

-Doğal drenajın uygun olmadığı durumlarda, harici drenaj sistemi kurulmuş olmalıdır. Harici depolamanın gerekli olduğu durumlarda yem maddeleri, son ürün ve ekipman bulaşma ve bozulmadan korunmalıdır.

-Elekler, ızgaralar, filtreler ve ayırıcıların, hasar görüp görmediği ve etkin çalışıp çalışmadığı düzenli olarak kontrol edilmelidir. Yabancı cisim kontrolü için kullanılan filtre ve eleklerin göz büyüklükleri optimum korumayı sağlayacak büyüklükte veya ayarda olmalıdır.

-Temin edilen yem maddeleri ve üretilen yemin işlenip depolandığı yerlerde toz birikimine ve diğer kalıntı maddelerine karşı uygun önlemler alınmalıdır. Firma, tesis ve ekipmanların hijyeni ve temizliğine yönelik prosedürleri içeren bir “Toz Önleme Planı” oluşturmalıdır. Toz oluşturmaya oldukça meyilli olan yem katkıları ve premikslere özellikle dikkat edilmelidir.

-Taşıma ve Soğutma sırasında kullanılan hava içerisinde bulunan patojenlerin yemlere taşımasını önlemek için gerekli önlemler alınmalıdır.

-Mal kabul ve sevkiyat noktalarında son üründe meydana gelebilecek hava ile bulaşma ve olası haşere girişini engelleyecek şekilde tasarlanmalıdır. Olası bir bulaşmanın gerçekleştiği durumda için haşere kontrol prosedürleri uygulanmalı ve kayıtları tutulmalıdır.

 

-İşletme içerisinde tanımlı atık/iade alanı olmalıdır. Bu şekilde yanlışlıkla veya dikkatsizlik sonucu ürünlerin tekrar kullanımı engellenmelidir.

-Personel üretim ve yükleme alanlarında koruyucu kıyafetler giymeli, işletmede sigara içmemelidir. Personel, temin edilen yem maddeleri ve üretilen yemle ilgili uygun hijyen eğitimini almalıdır.

Satın Alma

Satın alması yapılacak olan yem ve katkı maddelerinin standart şartnameleri olmalıdır. Bu şartnamelere göre ölçü sapmaları belirtilmiş olup ürünlerin hangi koşullarda kabul edilebileceği belirlenmiş olmalıdır.

Yemlerin Depolanması

-Mal kabulü yapılan her ürünün izlenebilirliği sağlanmalıdır. Mal kabulü yapılan ürünler hijyenik ve uygun koşullarda depolanmalıdır. Depo içerisinde bölümlendirmeler yapılarak ürünlerin ayrımı sağlanmalıdır. Depo şartlarında hasarlı ambalaja sahip ürünlerin vb. olası şüpheli durumların takip edilmesi için dökümantasyon sistemi olmalıdır. Kontrol planlarına göre gelen ürünlerden numune alınıp gerekli analizleri yaptırılmalıdır. Teslimat ve alım noktalarında eğitimli personellerin bulundurulması gereklidir. Üretimde kullanılan suyun içilebilir nitelikte olmalıdır. Eğer içme suyu kalitesinde değil ise Tehlike analizi ve KKN kapsamına alınmalıdır.

Karma Yemin ve Premikslerin Üretimi

-Teknik ve yapısal önlemlerin alınması, bakteriyolojik kirliliğin ve bulaşmanın önüne geçilmesi, personelden kaynaklı hataların minimize edilmesi, hijyen ve güvenilirlik standartlarının devam ettirilmesi açısından önemlidir.

-Dozajlama işlemi için yem maddeleri ve yem katkı maddeleri tolerans değerleri belirlenmiş olmalıdır.

-Kullanılan tüm ekipmanların kalibrasyonları yapılmış olmalıdır.

-Karma yeme ilave edilecek olan yem katkı maddeleri ve premiksler yasal gerekliliklere uygun olarak eklenmelidir.

Karıştırma

Karıştırma işleminde kullanılan karıştırıcıların işlem sonunda kalıntı biriktirip biriktirmediğinden emin olunmalıdır. Çünkü karıştırma işleminin en önemli noktalarından biri bu makinaların temizliğidir. Aynı zamanda karıştırma işleminin etkin gerçekleşebilmesi için makine bakımlarının 6 aydan kısa sürelerle kontrolü yapılmalıdır.

Soğutma

Bakteriyel bulaşmanın en olası kaynağı olan havanın, soğutucu içine çekilmesinde özellikle yemlerin işletmeye alım alanlarından değil, temiz olan alanlarından çekilmesi sağlanmalıdır.

Nakliye

İşletmeye gelen yem maddeleri ve işletmede üretilen yemin farklı noktalara taşıması sırasında kullanılan araçların temiz olması gerekmektedir. Bir önceki taşıma işleminden geriye herhangi bir kalıntı bulunmaması ve taşıma için kullanılan konteynırların kuru olması sağlanmalıdır. Ürünlerin takibinin etkin yapılabilmesi için yükleme bölümleri kayıt altına alınmalıdır.

 

Kaynak: Yem Sektörü İçin İyi Üretim Uygulamaları ve Yem Hijyeni Kılavuzu